Tôi từng là nạn nhân của câu “Đừng làm việc chăm chỉ hãy làm việc thông minh”
Câu chuyện của một kẻ mơ mộng
Tôi từng tin mù quáng vào câu “Đừng làm việc chăm chỉ, hãy làm việc thông minh”.
Hồi đôi mươi, tôi mê mẩn những lớp học thành công, sách best-seller phương Tây, và những diễn giả bóng bẩy hứa hẹn con đường làm giàu chớp nhoáng. Tôi tin rằng chỉ cần tìm ra “chiêu thức” đúng là có thể bỏ qua giai đoạn vất vả, nhảy thẳng tới thành công.
Kết quả? Tôi đã lãng phí vài năm quý giá chạy theo những “công thức thần thánh” mà không bao giờ thực sự hiểu bản chất của việc mình đang làm.
Giờ nhìn lại, tôi thấy đó là cái bẫy của tư duy cục bộ – tư duy muốn kết quả nhanh mà không hiểu toàn cảnh.
Cái bẫy của tư duy cục bộ
Tư duy cục bộ vs. Tư duy hệ thống
Tư duy cục bộ: “Chỉ cần làm Marketing giỏi là kiếm triệu đô”
Tư duy hệ thống: Hiểu được mọi yếu tố liên quan (thị trường, vốn, nhân lực, đối thủ…) và cách chúng tương tác với nhau.
Ví dụ thực tế từ kinh nghiệm
Khi bắt đầu kinh doanh, tôi nghĩ chỉ cần có sản phẩm đẹp và chạy ads Facebook là khách hàng sẽ đổ xô mua. Tôi bỏ qua hoàn toàn việc:
- Nghiên cứu thị trường và đối thủ cạnh tranh
- Xây dựng quy trình chăm sóc khách hàng
- Chuẩn bị nguồn vốn cho marketing dài hạn
- Phát triển kĩ năng bán hàng cơ bản
Kết quả: Burn tiền quảng cáo, ít đơn hàng, và quan trọng nhất là không hiểu tại sao thất bại.
Làm việc thông minh thực sự là gì?
Có hai cách để làm việc thông minh hơn:
1. Nỗ lực làm và cải tiến
Liên tục thực hành, đồng thời suy nghĩ cách tối ưu. Việc từng mất cả tuần có thể rút xuống còn 1 giờ sau vài năm kinh nghiệm.
Ví dụ: Khi mới học thiết kế, tôi mất 3 ngày để làm một poster. Sau 2 năm luyện tập đều đặn và học hỏi kỹ thuật mới, tôi có thể hoàn thành cùng chất lượng trong 30 phút.
2. Học từ người đi trước
Tìm mentor giỏi, “đứng trên vai người khổng lồ” để tránh những sai lầm không cần thiết.
Cách thứ hai nghe hấp dẫn, nhưng nếu chỉ học “công thức” mà không hiểu bản chất, bạn sẽ trở thành robot biết làm theo hướng dẫn mà không biết tại sao.
Hậu quả của việc hiểu sai
Khi chỉ tập trung vào “shortcuts” mà bỏ qua nền tảng:
- Thiếu kiến thức cơ bản: Không thể giải quyết vấn đề khi gặp tình huống mới
- Mất khả năng thích nghi: Khi công thức không còn hiệu quả, bạn sẽ bối rối
- Thiếu sự tự tin: Không hiểu bản chất nên luôn cảm thấy bất an về kết quả
Cách áp dụng đúng trong thực tế
Nguyên tắc 80/20 đúng cách
- 80% thời gian: Chăm chỉ thực hành, rèn luyện kỹ năng cơ bản
- 20% thời gian: Nghiên cứu cách tối ưu, học từ người giỏi hơn
Những câu hỏi nên tự đặt ra
- Tại sao phương pháp này hiệu quả?
- Điều gì sẽ xảy ra nếu hoàn cảnh thay đổi?
- Tôi có đang bỏ qua yếu tố nào quan trọng không?
Hiểu đúng câu nói
“Đừng làm việc chăm chỉ, hãy làm việc thông minh” nên hiểu là: Đừng chỉ biết làm việc lặp đi lặp lại mà không suy nghĩ cách cải tiến liên tục.
Hãy phát triển tư duy hệ thống, nhìn rõ toàn cảnh và luôn đặt câu hỏi “TẠI SAO” để tìm ra gốc rễ vấn đề.
Lời khuyên cuối cùng
Thành công thực sự cần cả hai yếu tố:
- Chăm chỉ: Để xây dựng nền tảng vững chắc
- Thông minh: Để tối ưu hóa hiệu quả
Đừng để câu nói này trở thành lý do để bạn tìm kiếm lối tắt. Thay vào đó, hãy chăm chỉ một cách thông minh.
MK.
